ΛΟΓΟΣ Μ': ΠΕΡΙ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝ ΤΩι ΑΝΘΡΩΠΩι

Εργασία έτερα μετά ταύτην, ότε πορεύεται άνθρωπος καλώς εν πολιτεία αγαθή και φθάσει ανελθείν τον βαθμόν της μετανοίας και εγγίσει γεύσασθαι της θεω­ρίας και της εργασίας αυτής. Όταν καταλάβη αυτόν χάρις άνωθεν γεύσασθαι της ηδύτητος της γνώσεως του Πνεύματος. Ή αρχή αυτού εστίν εντεύθεν.
Προηγουμένως περί τη προνοίας του Θεού της επί τω ανθρώπω βεβαιούται και εν τη αγάπη αυτού τη προς τον κτίστην φωτίζεται και τη συστάσει των λογικών και τη επιμελεία αυτού τη πολλή περί αυτών ομού θαυμάζει. Εντεύθεν άρχεται εν αυτώ η ηδύτης του Θεού και η πύρωσις της αγάπης αυτού της εν τη καρδία καιομένης, της καιούσης τα πάθη της ψυχής και του σώματος. Και ταύτης της δυνάμεως αισθάνεται τις, ότε εν πάσαις φύσεσι της κτίσεως και εν παντί πράγματι συναντώντι αυτώ αδολεσχήσει συνετώς και εξετάσει και διακρίνει εν αυτοίς πνευματικώς.
Όθεν δια πολλής και θείας τοιαύτης επιμελείας και αγαθής συνειδήσεως, τότε άρχεται ο άνθρωπος κινείσθαι εις θείον έρωτα και άπαξ μεθύσκεται εν αυτή ως εν οίνω, και δια­λύονται αυτού τα μέλη, και διαμένει η διάνοια αυτού εκπληττομένη, και αιχμαλωτίζεται η καρδία αυτού οπίσω του Θεού. Και γίνεται ούτω, καθώς είπον, ώσπερ τις μεθυσκόμενος από οί­νου. Και όσον ενδυναμούνται αι αισθήσεις αι εσωτικαί, τοσού­τον ενδυναμούται και αύτη η θεωρία. Και όσον αγωνίζεται πολιτεύεσθαι καλώς και φυλάξαι και εργάζεσθαι εν τη αναγνώσει και εν ταίς ευχαίς, τοσούτον στερεούται και βεβαιούται εν αυτώ η δύναμις αυτής. Όντως αληθώς, ω αδελφοί, τούτο έρχεται εν καιρώ του μνημονεύσαι εαυτού, ου γινώσκει ότι φορεί το σώμα τούτο και ότι εστίν εν τω κόσμω τούτφ.
Αύτη η αρχή της θεωρίας της πνευματικής εν τω ανθρώπω και αύτη η αρχή πασών των αποκαλύψεων της διανοίας, και εν αυτή η διάνοια αυξάνεται εν τοις κρυπτοίς και ενδυναμούται, και εν αυτή εκβιβάζεται προς τάς άλλας τάς υπερβαίνουσας την φύσιν την ανθρωπίνην. Και συντόμως λέγω, ότι εν τη χειρί αυτής μετανίστανται προς τον άνθρωπον πάσαι αί θείαι θεωρίαι και αποκαλύψεις του Πνεύματος, ας δέχονται οι άγιοι εν τω κόσμω τούτω, και άπερ η φύσις γνώναι δύναται εν τη ζωή ταυτή χαρίσματα και αποκαλύψεις.
Αύτη η ρίζα της αίσθήσεως ημών, η παρά του δημιουργού ημών εν ημίν τιθεμένη. Μακάριος άνθρωπος, ος έφύλαξε τούτον τον σπόρον τον αγαθόν όταν πέση εν τη ψυχή αυτόυ, και ηύξησεν αυτόν και ουκ έσκορπισεν αυτόν εξ εαυτού εν τοις ματαίοις και εν τω μετεωρισμώ των παρερχομένων.
Τω δε Θεώ ημών είη δόξα εις τους αιώνας Αμήν.